Ondergrondse uitbreiding Paleis Het Loo

Het project

Het renovatie- en uitbreidingsproject, ontworpen door KAAN Architecten, begon in maart 2018. De ondergrondse uitbreiding van 4.500 m² werd gerealiseerd onder de bestaande binnenplaats, de Bassecour. Deze uitbreiding was zo ontworpen dat het aanzicht van het monumentale gebouw volledig behouden bleef.

De Bassecour, omringd door het hoofdgebouw en de oost- en westvleugel, behield zijn historische uitstraling. De terugkeer van de fontein en het grasveld als waterpartij op glasplaten zorgde niet alleen voor een visuele verbinding met het verleden, maar ook voor natuurlijke lichtinval. De Bassecour werd aan drie zijden omsloten door bestaande monumentale gebouwen: aan de noordzijde het hoofdgebouw (het Corps de Logis) en aan de zuidzijde de oost- en westvleugel, met aan de uiteinden de karakteristieke hoektorens.

Voor de ondergrondse uitbreiding werden op diverse locaties bouwputten gecreëerd, zowel inpandig als buiten de bestaande gebouwen. Het werk van VSF omvatte het realiseren van meerdere bouwputten en funderingswerken in, onder en nabij de historische bebouwing.

De bouwkuip op het voorplein werd uitgevoerd in meerdere compartimenten vanwege de hoogteverschillen die moesten worden overbrugd. De inpandige bouwkuipen werden gerealiseerd met zeer beperkte werkruimte en werkhoogte, waarvoor specialistische technieken werden toegepast. De Bassecour werd getransformeerd tot een indrukwekkende Grand Foyer, de nieuwe centrale ontmoetingsruimte.

De oostvleugel herbergde een grote kelderuitbreiding die het paleis verbond met de Bassecour. De beide hoektorens aan de uiteinden van de paleisvleugels werden ingericht als nieuwe entreegebouwen. Onder deze hoektorens werden nieuwe kelders aangelegd om de historische architectuur te ondersteunen en te integreren met de moderniseringen.

Het Corps de Logis, het oudste gedeelte van het paleis met funderingen uit de zeventiende eeuw, vormde een belangrijk onderdeel van de renovatie. Onder dit deel werd een nieuwe kelder aangelegd, die het Corps de Logis verbond met de uitbreiding onder de Bassecour.

De opdrachtgever splitste het project op in vijf deelcontracten. Het werk van VSF, bestaande uit de ondergrondse uitbreiding en funderingswerken, werd als enige uitgevoerd binnen een design & construct-overeenkomst.

Door VSF uitgevoerde werkzaamheden:

• Ontwerpwerkzaamheden:
  • Uitwerken van het uitvoeringsontwerp en detailontwerp.
• Monitoring en stabilisatie:
  • Volledig monitoren van de bestaande bebouwingen voor, tijdens en na de uitvoering van de bouwkuipen.
  • Stabiliseren van bestaande funderingen om zettingen tijdens de bouwfasen te voorkomen.
• Bouwkuipen en doorbraken:
  • Realisatie van een waterdichte bouwkuip op de Bassecour met vier ondergrondse doorbraken onder het bestaande museum.
• Sloop- en stabilisatiewerkzaamheden:
  • Inwendig slopen en opvangen van vier bouwdelen met behulp van:
    • Stabilisatieframes
    • Injecties
    • Jetgroutkolommen
    • Verlagen van funderingen van delen van het bestaande paleis
    • Vijzelen en opvangen van monumentale gevels.
• Inpandige bouwputten:
  • Realisatie van vier inpandige bouwputten met onderaansluitingen naar de bouwkuip van de Bassecour:
    • Corps de Logis
    • Hoekpaviljoens in de oost- en westvleugel
    • Oostvleugel.
• Geveloverdracht:
  • Gecontroleerd overbrengen van monumentale gevels, draagmuren en gevelfragmenten op de nieuw gebouwde betonnen kelders met ingebouwde vijzels en ondersteuningsconstructies.
• Monitoring:
  • Vervormingen, trillingen en grondwaterregime gemonitord met behulp van:
    • Robotische total stations
    • Lintvoegmetingen
    • Glasvezelmetingen
    • Automatische scheurmeters
    • Trillingsmetingen
    • Peilbuismetingen voor grondwaterbeheersing.
• Coördinatie:
  • Coördineren van vier nevenaannemers tijdens de werkzaamheden.

Gebruikte technieken

• Funderingsversterking:
  • Gewapende grondinjecties en micro-cementinjecties onder historische funderingen.
• Stempel- en opvangconstructies:
  • Tijdelijke stempelframes en gebouw- en gevelopvangconstructies (in- en uitpandig aangebracht) met nastelbare vijzels. Deze constructies werden later neergelaten op de betonnen kelderwerken.
• Bouwputtechnieken:
  • Voor een 9,0 meter diepe bouwput:
    • 400 meter Mixed in Place (CSM)-wanden van 14,0 meter diepte, gestempeld en meerlaags verankerd.
    • Verankerde en gestempelde jetgroutwanden, uitgevoerd als grond- en waterkerende én dragende funderingselementen, deels inpandig.
    • Permanente groutankers voor de verankering van grondkerende wanden, deels inpandig.
• Staalconstructies (totaal 344 ton):
  • Portalen en verstijvingsconstructies.
  • Vijzelframes en nastelbare vijzels.
  • Stempelramen en ankergordingen.
• Grond- en betonwerken:
  • 50.000 m³ nat en droog grondwerk.
  • 4.500 m³ staalvezel versterkte onderwaterbetonvloeren.
• Trekpalen:
  • 470 Gewi-trekpalen voor de verticale verankering van onderwaterbetonvloeren, deels inpandig uitgevoerd.

Risicobeperking

Om risico’s in de uitvoering en techniek te beperken, heeft VSF alternatieven aangedragen om de inpandige bouwputten te vereenvoudigen, onder andere door het verminderen van het aantal faseringen. Dit werd gerealiseerd door een aantal jetgroutmassieven uit te breiden. Daarnaast werd inpandige onderwaterbeton vervangen door een constructief jetgroutmassief. Hierdoor werd de bouwput volledig opgebouwd uit jetgrouting, wat een vierledige functie kreeg:

• Het opvangen van de bestaande gebouwdelen.
• Een grondkerende functie.
• Een waterkerende functie.
• Een stempelfunctie als bouwput.

Na uitharding werden de bouwkuipen leeggepompt, toegankelijk gemaakt en schoongemaakt. Vanaf april 2019 waren ze beschikbaar voor de vervolgwerkzaamheden door de ruwbouwaannemer. De renovatie werd afgesloten met de feestelijke opening van het vernieuwde paleis op 21 april 2023.

Bezoekerservaring

Bezoekers kunnen nu genieten van de vernieuwde faciliteiten en de uitgebreide tentoonstellingsruimte, terwijl de historische pracht van Paleis Het Loo behouden blijft. De combinatie van moderne verbeteringen en historisch erfgoed biedt een unieke ervaring.

Onderscheidingen

Paleis Het Loo ontving verschillende prestigieuze prijzen en nominaties voor de recente renovatie en uitbreiding:

• Prix Versailles: Paleis Het Loo werd benoemd tot een van de zeven mooiste musea ter wereld. De Grand Foyer van het paleis werd geprezen als het "kloppend hart van een elegant, ingetogen gebouw."
• BNA Categoriewinnaar Identiteit & Icoonwaarde: Tijdens de uitreiking van de BNA Awards voor Beste Gebouw van het Jaar 2024 werd Paleis Het Loo, samen met KAAN Architecten, uitgeroepen tot categoriewinnaar.
• De Gouden Giraffe: Samen met productiebedrijf Out Of The Rat Race won Paleis Het Loo deze prijs voor de Grand Opening van het paleis in 2023. De Grand Opening werd bekroond met goud in de categorieën Celebration Event, Cultural Event, Event Storytelling, en zilver in de categorie Use of Outdoor Space bij de Global Eventex Awards.

Deze onderscheidingen benadrukken niet alleen het succes van de renovatie, maar ook de blijvende culturele en historische waarde van Paleis Het Loo.